Nếu bạn và gia đình có ý định đi du lịch và mùa Giáng sinh và đặc biệt hơn là đã chán với không khí đón Giáng sinh trong nước, muốn đi và tìm hiểu cũng như hòa … xem thêm…vào không khí Giáng sinh ở các nước khác trên thế giới thì bài viết này sẽ là một gợi ý hoàn hảo cho bạn. Hãy cùng Toplist điểm qua những địa điểm du lịch Giáng sinh tuyệt vời nhất trên thế giới nhé.
Nhật Bản
Nhật Bản là một quốc gia mà bạn có thể đi du lịch bất kì lúc nào đặc biệt là dịp Giáng sinh nhé, nếu bạn yêu thích khí hậu mát lạnh, trong lành cùng với những nét đẹp giản dị và thanh tao trong kiến trúc, văn hóa. Núi Phú Sỹ quanh năm tuyết phủ trắng xóa là một trong những biểu tượng bất biến của đất nước mặt trời mọc. Nếu bạn chưa biết màu sắc, hương vị và sự lung linh của tuyết trắng, bạn có thể đến núi Phú Sỹ vào bất kì lúc nào trong năm. Tại núi Phú Sỹ, bạn có thể trượt tuyết, làm người tuyết, đi dạo trên những con đường tuyết rơi và tha hồ chụp choẹt những bức ảnh tuyệt đẹp. Trên núi Phú Sỹ, rất nhiều khu vui chơi trượt tuyết nổi tiếng, các resort sang trọng và cả những ngôi nhà kiểu truyền thống của Nhật Bản đang chờ đón bạn đến nghỉ dưỡng. Đối với người Nhật, ngọn núi Phú Sỹ là luôn thiêng liêng, sẽ che chở, bảo vệ cho sự bình an và phồn thịnh. Chính vì thế, đối với người Nhật nói riêng và khách du lịch trên toàn thế giới nói chung thì việc được lên núi Phú Sỹ ngắm tuyết trắng chính là một điều may mắn vô cùng.
Ở các nước Châu Á, những ngày Giáng sinh thường không có không khí quá nhộn nhịp như ở các nước Châu Âu vì đây không phải là ngày quốc lễ của họ. Tuy nhiên, ở Nhật Bản, từ ngày 23 kéo dài đến 25 là những ngày lễ hội tưng bừng bởi ngày 23 là ngày sinh của Thiên Hoàng – ngày quốc lễ và theo đó, kéo dài đến tận ngày Giáng sinh. Ngày Noel ở Nhật Bản thường có sự xuất hiện của những chiếc bánh Giáng sinh được làm từ kem xốp có mùi vị rất ngọt ngào và đặc trưng. Cũng như nhiều nước khác, những ngày Giáng sinh, người dân Nhật có thói quen ăn gà tây. Nếu gia đình nào không chuẩn bị món ăn này ở nhà thì có thể kéo nhau ra những tiệm KFC để đón Noel ấm áp cùng nhau. Ông già Noel được những người dân Nhật gọi là “Santa Kuroshu” và theo tương truyền của họ, ông già Noel có khuôn mặt phúc hậu, hai mắt đằng sau để có thể nhìn thấy, lắng nghe lời nguyện ước của các trẻ em. Khi đến Nhật mùa Giáng sinh, ta sẽ nghe được bản giao hưởng số 9 của Beethoven hầu như ở mọi nơi vì đây là bài hát Giáng sinh của riêng họ.
Singapore
Noel là một trong những dịp lễ lớn của Singapore, đặc biệt đối với những ai theo đạo Cơ Đốc. Trong khoảng thời gian này, khắp mọi nơi trên quốc đảo sư tử đều được trang trí lộng lẫy với muôn vàn ánh đèn lung linh, những cây thông khổng lồ, đẹp mắt. Bên cạnh đó, đây cũng là lúc người dân Singapore tổ chức những bữa tiệc ẩm thực, tham gia nhiều hoạt động thú vị và thỏa sức mua sắm để săn mùa giảm giá. Du lịch Singapore dịp Noel chắc chắn bạn sẽ được tận hưởng không khí giáng sinh rộn ràng, náo nhiệt và có nhiều trải nghiệm mới lạ, đáng nhớ. Địa điểm đón giáng sinh tại Singapore mà bạn không thể bỏ lỡ chính là vịnh Marina. Hàng năm, nơi đây thường tổ chức bắn pháo hoa vào dịp giáng sinh để chào đón năm mới và tổ chức một số buổi trình diễn nghệ thuật cộng đồng. Một điểm cộng ở khu vực này đó là sở hữu không gian rộng, thoáng đãng, với nhiều tòa nhà có view tuyệt đẹp, hoặc đơn giản bạn chỉ cần chọn một chỗ ngồi bên mặt nước lung linh là đã có thể ôm trọn vẻ đẹp ấn tượng của Singapore rồi đó.
Đến Singapore vào những ngày Giáng sinh, du khách sẽ được hoà cùng không khí nhộn nhịp, đường phố lộng lẫy và rực rỡ vào buổi đêm. Những ngày này, chúng ta có thể đi các phiên chợ Giáng sinh ở đường Victoria, Orchard và đặc biệt hơn là căn nhà lưu niệm Santa cho người tham quan thoải mái lựa chọn, chụp ảnh lưu niệm. Vào ngày Giáng sinh, món ăn truyền thống của Singapore không thể không kể đến món cua sốt ớt, cháo ếch với cách trang trí và mùi vị đậm không khí Giáng sinh. Ngoài ra, còn có thể tham gia các sự kiện đặc biệt diễn ra vào đêm Giáng sinh như xiếc, lễ hội âm nhạc…Lễ Giáng Sinh vẫn là một dịp đặc biệt đối với rất nhiều người theo đạo Cơ Đốc ở Singapore. Đó là một lễ hội tôn giáo như bao lễ hội khác, ngoại trừ ở đây, tất cả mọi người đều tham gia vào những hoạt động vui tươi và hấp dẫn với tuyết giả, những người đàn ông mặc bộ đồ ông già Nô-en và tất nhiên, cả những món quà Giáng Sinh nữa! Với những người thuộc các sắc tộc và các nền văn hóa khác nhau cùng chung sống trên một quốc đảo, mọi thứ có thể hòa trộn với nhau một chút, nhưng theo một hướng tích cực. Khi đến mùa Giáng Sinh, những món ăn truyền thống như Gà tây sẽ mang nhiều hương vị bản địa, với các loại gia vị và thảo mộc Châu Á, chẳng hạn như gừng và ớt. Đảm bảo sẽ tăng thêm phần thi vị cho các hoạt động chào mừng lễ hội của bạn.
Hong Kong
Hong Kong những ngày Giáng Sinh được xem là thiên đường của những khu vui chơi tuyệt vời nhất. Khi đến đây, chúng ta có thể tham quan biểu tượng Noel của Hong Kong là tượng đài ba bông hoa bồ công anh cao 15m với các hạt thả bay bồng bềnh có ý nghĩa tượng trưng cho những lời nguyện ước. Người dân sinh sống nơi đây có thể tự do ước nguyện điều mình mong muốn trong năm mới tại quảng trường Statue Square. Ngoài ra, công viên cổ tích Disneyland cũng là một lựa chọn lý tưởng. Vào mùa giáng sinh, lễ hội mùa đông “Winterfest” sẽ biến trung tâm của Hong Kong thành một thành phố thần tiên miền cực bắc như trong chuyện cổ tích. Một trong những điểm được trang hoàng lung linh và thu hút nhất trong chuỗi sự kiện Winterfest là khu trượt băng Ice Wonderland phía đông Tsim Sha Tsui. Du khách sẽ thỏa thích trượt băng trong không gian ngập tràn những ánh đèn màu cùng những hiệu ứng tuyết được dàn dựng công phu và ấn tượng.
Vào dịp Giáng sinh, Disneyland Hongkong sẽ khoác lên mình một bộ cánh siêu đẹp, lung linh đủ màu sắc với các trò chơi và những màn trình diễn hoành tráng. Nếu là fan củacác loại công viên chủ đề hoặc đi cùng trẻ nhỏ, bạn đừng quên ghé qua đây để các bé có dịp hòa mình vào không gian cổ tích đầy biến hóa nhé. Đặc sản của Hong Kong là những toà nhà cao chọc trời được thiết kế với các hệ thống ánh sáng đẹp mắt. Để không bỏ phí “đặc sản” này, người ta đã sáng tạo ra Hong Kong Symphony of Lights, hay còn gọi là chương trình trình diễn ánh sáng kết hợp với nhạc. Thay vì hay xem nhạc nước, khi đến Hong Kong các bạn sẽ được biết thế nào là nhạc led kết hợp với đèn LED. Chương trình biểu diễn này được biểu diễn miễn phí hàng tối tại cảng Victoria Harbour lúc 8 giờ. Màn biểu diễn này sẽ được thay đổi hàng năm về cả ánh sáng lẫn âm thanh. Thử tưởng tượng xem, bạn sẽ được ngắm hàng chục toà nhà cao cả trăm tầng nhấp nháy theo beat nhạc mới hoành tráng làm sao.
Malaysia
Đến Malaysia, chúng ta sẽ không được tận hưởng không khí lạnh lẽo đáng có của Giáng sinh. Thay vào đó, những cây thông Noel với đủ màu sắc rực rỡ, hình dáng bắt mắt lại tràn ngập trên khắp mọi con đường. Theo quan điểm của những người dân ở đây, Giáng sinh là ngày lễ của tình yêu, của sự đổi mới thế nên họ sẽ khoác lên người những bộ quần áo mới và đẹp nhất, rồi trao nhau những lời chúc Giáng sinh thật an lành. Bên cạnh đó, màn phun tuyết nhân tạo cũng là một trong những tiết mục được người dân chào đón nhất. Đặc biệt, ở Malaysia trong những ngày Giáng sinh, chúng ta có thể thoải mái mua sắm hàng hiệu với giá thấp hơn so với bình thường rất nhiều vì ở các trung tâm mua sắm có đợt xả hàng cuối năm.
Ở thủ đô Kuala Lumpur nói riêng và Malaysia nói chung có nhiều nhà thờ mà bạn có thể thăm viếng. Trong đêm Giáng sinh, tham gia các hoạt động mừng ngày Lễ tại đây là trải nghiệm thú vị. Sau khi cầu nguyện và nghe hát thánh ca, bạn có thể tham dự tiệc trà, bánh trong khuôn viên nhà thờ cùng với những người tham dự lễ. Giáng sinh là thời gian tuyệt vời nhất để thưởng thức những món ăn ngon miệng. Người Malaysia thường ăn chuẩn bị thực đơn Giáng sinh bao gồm thịt nướng (gà tây hoặc thịt cừu), khoai tây nghiền, salad, rau các loại, món tráng miệng và đồ uống. Họ cũng thêm vào một vài món ăn truyền thống của Malaysia như cà ri và satay (thịt xiên nướng trên than). Bánh trái cây (trái cây xắt nhỏ và hạt ướp brandy) cùng với bánh mince là món tráng miệng được yêu thích nhất trong dịp này.
Pháp
Nếu nói đến những địa điểm đón Giáng sinh tuyệt vời ở Châu Âu thì không thể không nói đến nước Pháp – kinh đô thời trang của thế giới. Ở Pháp cũng như các quốc gia Châu Âu khác, Giáng sinh thường bắt đầu từ cuối tháng 11 đến hết tháng 12 và đây được coi là ngày quốc lễ của họ. Thế nên, đến Pháp vào những ngày này, chúng ta có thể được tham gia các hội chợ Giáng sinh nổi tiếng như: Lille Market và Strasbourg Market để mua sắm và ăn vặt những món ăn nơi đây. Các món ăn truyền thống trong ngày Giáng sinh của nước Pháp phải được kể đến như: gan ngỗng, cá hồi hun khói, hàu với cám mì và đặc biệt là chiếc bánh hình khúc gỗ làm từ hạt dẻ và sô cô la. Thêm vào đó, đêm Noel họ cùng nhau tham dự thánh lễ thật nhộn nhịp và trao tặng nhau những món quà vào chiếc vớ treo trên cây thông.
Cũng tương tự như ở nhiều quốc gia khu vực Bắc Âu, đa số những thị trấn và thành phố của Pháp đều tổ chức hội chợ Giáng sinh vào khoảng thời gian từ giữa tháng 11 cho tới cuối tháng 12. Những khu vực này đều vô cùng sôi động và mang đến cơ hội mua sắm tuyệt vời. Strasbourg Market là hội chợ Giáng Sinh lâu đời và lớn nhất ở Pháp bởi nó có niên đại từ thế kỷ thứ 16. Lille Market là hội chợ Giáng sinh nằm ở miền Bắc nước Pháp rất phổ biến vì liên kết Eurostar. Thưởng thức rượu vang Pháp và ăn hạt dẻ rang tại những quầy hàng ở chợ Lille sẽ là một trải nghiệm không thể quên được tại đây. Cũng giống như Đêm giao thừa của Việt Nam, vào đêm Giáng sinh những gia đình người Pháp thường ngồi quây quần bên nhau ăn mừng bữa ăn Réveillon giáng sinh và thưởng thức bữa ăn ngon miệng cùng rượu vang. Bữa này có thể kéo dài tới 6h sáng và là truyền thống thiêng liêng đối với người Pháp.
Thuỵ Sĩ
Thụy Sĩ cũng được xem là một địa điểm du lịch thú vị nhất trong mùa Giáng sinh này. Khi những bông tuyết vương đầy khắp lối, cũng là lúc người dân Thụy Sĩ háo hức chuẩn bị cho một mùa giáng sinh đang ghé đến. Hãy cùng khám phá không khí giáng sinh tại Thụy Sĩ nhé! Vào những ngày này, ở Thuỵ Sĩ sẽ tổ chức cuộc thi thể chất dành cho các ông già Noel với đủ lứa tuổi và giới tính. Thêm vào đó, việc trang trí cây thông Noel ở đây cũng khá đặc biệt, người dân ở đây chỉ trang trí chúng bằng nến hoặc nếu có trang trí bằng đèn thì cũng chỉ chọn những ánh sáng nhẹ nhàng, không bắt mắt như ở các nước Châu Á. Sau bữa ăn gia đình với những món ăn truyền thống quen thuộc của người Thuỵ Sĩ, họ lại quây quần bên nhau và ca hát, vui đùa.
Chợ giáng sinh là một trong những nét đặc trưng của đất nước Thụy Sĩ trong mùa lễ noel. Những gian hàng được trang trí như những túp lều tí hon xuất hiện tại các hội chợ. Ở đây bày bán đủ mọi thứ trên đời, nhưng nhiều hơn cả là các món đồ phụ kiện trang trí cho giáng sinh, đặc biệt là những bộ đồ ông già Noel cực kỳ dễ thương. Đón Giáng sinh tại Thụy Sĩ bạn không nên bỏ lỡ chính là ghé thăm những ngôi làng giáng sinh tuyệt đẹp trên các vùng núi cao của Thụy Sĩ. Tại những ngôi làng nhỏ xinh này, ánh sáng thần tiên lấp lánh, mái nhà phủ đầy tuyết trắng và được trang trí giăng đèn kết hoa vô cùng lung linh. Ở đây bạn sẽ thực sự cảm thấy xúc động với tinh thần Giáng sinh vô cùng ấm áp.
Đức
Ở Đức cũng có những hội chợ Giáng sinh như ở Pháp, tuy nhiên những món hàng nơi đây chủ yếu là để dùng cho việc trang trí nhà cửa, gia đình. Trước Giáng sinh một vài tuần, người dân thực hiện việc ăn chay để cầu xin may mắn, bình an cho gia đình và đến ngày lễ đặc biệt ấy, họ sẽ chuẩn bị những bữa ăn thật thịnh soạn với ngỗng và bánh Giáng sinh. Đặc biệt, người Đức quan niệm rằng Giáng sinh là ngày lễ của gia đình, thế nên dù là ở đâu đến ngày ấy phải trở về tụ họp cùng ăn bữa ăn sum vầy.
Đức nổi tiếng với Chợ Giáng sinh nơi bán tất cả các loại thực phẩm và đồ trang trí Giáng sinh. Có lẽ đồ trang trí nổi tiếng nhất của Đức là đồ trang trí thủy tinh. Các đồ trang trí thủy tinh ban đầu là thủy tinh thổi bằng tay và được nhập khẩu tại Hoa Kỳ vào những năm 1880 bởi các cửa hàng Woolworth. Vào dịp Giáng sinh tại Đức và năm mới ở Đức và Áo , Giải trượt tuyết nổi tiếng ‘Giải đấu bốn ngọn đồi’ (‘Vierschanzentournee’) được tổ chức. Nó bắt đầu ở Đức với Oberstdorf (Đức) vào ngày 29 hoặc 30 tháng 12 và Garmisch-Partenkirchen (Đức) vào ngày đầu năm mới và tiếp tục ở Áo với Innsbruck (Áo) vào ngày 3 hoặc 4 tháng 1 và Bischofshofen (Áo) vào ngày 6 tháng 1.
Anh
Đến Anh vào những ngày Giáng sinh, hầu hết chúng ta sẽ bị lôi cuốn bởi vẻ đẹp mỹ lệ, kiêu sa của vùng đất nơi đây. Ở Anh, các nhánh cây thường xuân thường được sử dụng vào dịp này, theo một số tương truyền những cặp tình nhân khi vô tình đi dưới các nhánh cây thường xuân thì phải dừng lại và trao nhau một nụ hôn thắm thiết. Các món ăn truyền thống của Anh cũng khá là đa dạng và hấp dẫn, mà chủ yếu là gà tây ăn kèm với khoai tây nghiền cùng một số loại rau củ đặc trưng của đất nước này. Và đương nhiên không thể thiếu sự có mặt của những chiếc bánh pudding ở mọi nhà. Cũng vào dịp Giáng sinh, hầu hết các học sinh, sinh viên đều được nghỉ dài hạn để trở về đón một mùa Giáng sinh ấm áp cùng gia đình. Ngoài ra, sau khi bữa tiệc Noel tàn, các thành viên trong gia đình có thể tụ họp bên những món quà và tiến hành nghi thức mở quà tặng rất thú vị.
Cũng như nhiều quốc gia phương Tây khác, lễ giáng sinh là lễ hội được người dân mong chờ nhất trong năm và gắn liền với các hoạt động vui nhộn, ấm áp. Ở Anh người ta thường tổ chức lễ Giáng sinh ở nhà, trong gia đình. Người ta coi đó là ngày lễ toàn gia và họ hàng. Người ta chuẩn bị cho lễ giáng sinh từ trước ngày đó khá lâu: gửi thiếp chúc mừng, trang trí cây giáng sinh đặt ở một nơi trang trọng trong nhà. Tập tục này đã trở thành truyền thống của Anh, và người phổ biến rộng rãi tập tục ấy chính là phu quân của Nữ hoàng Victoria. Prince Albert đã đưa tập tục này từ quê hương của ngài là nước Đức, vào nước Anh, vào năm 1840. Các ngôi nhà được trang trí nhà bằng cây thường xanh (evergreens), một loại cây không rụng lá vào mùa đông. Mọi người treo một vòng hoa làm bằng cành ôrô ở cửa nhà và bày dây hoa, vòng hoa thường xuân, cây thông trong nhà.
Nga
Giáng sinh tại Nga cũng rộn ràng và lung linh như nhiều quốc gia khác trên thế giới. Tuy nhiên, quốc gia này cũng có nhiều phong tục đón Giáng sinh mang màu sắc riêng, tạo nên nét văn hóa hết sức độc đáo. Các phong tục đón Giáng sinh ở Nga như lễ diễn ra trong 3 ngày, ăn chay trước giáng sinh 40 ngày, trang trí cây Evergreen, nhảy múa, bàn ăn 12 món… chính là nét độc đáo riêng có đặc trưng cho văn hóa đón lễ Giáng sinh ở xứ sở này. Ở nước Nga, Giáng sinh là một trong 12 ngày lễ lớn nhất trong năm. Trong lịch sử, Chính thống giáo và Công giáo đều có ngày lễ giáng sinh chung. Tuy nhiên, từ năm 1582, nhiều nước Châu Âu đã theo lịch mới là lịch Grigori, trong khi người Nga vẫn sử dụng lịch Julian cho đến thời Xô Viết. Cũng chính vì lý do này, mà lễ giáng sinh ở Nga sẽ được bắt đầu vào ngày 7/1 hằng năm, muộn hơn 13 ngày so với giáng sinh ở các nước Công giáo.
Đến với đất nước Nga xinh đẹp trong những ngày Giáng sinh, chúng ta sẽ được tận hưởng những điều thú vị nào? Ở Nga cũng giống như Anh, thay vì trưng các cây thông Noel giống nhiều nước khác thì ở đây, người ta lại sử dụng cây thường xuân (hay còn gọi là cây xanh mãi mãi) như là một biểu tượng của Giáng sinh. Các món ăn truyền thống ở Nga cũng rất đặc sắc và đa dạng gồm 12 món ăn đặc trưng, ý nghĩa tượng trưng cho 12 vị thánh Tông đồ của Chúa Jesu. Theo quan điểm của người Nga, ông già Noel cũng có hình dáng như quan điểm của các nước khác, tuy nhiên trang phục lại là màu xanh và có dẫn theo một nàng công chúa tuyết bé bỏng, xinh đẹp để trao quà cho các em nhỏ. Và đương nhiên không thể không nói đến nhà thờ Basil – một trong những biểu tượng Giáng sinh của Nga. Trong những ngày Giáng sinh, nhà thờ Basil sẽ được trang hoàng rất lộng lẫy và kỹ càng hoà cùng vẻ đẹp mơ mộng, dịu dàng vốn có, nó sẵn sàng lấy mất trái tim của những người lần đầu đặt chân đến.
Mỹ
Vào mùa Giáng sinh các thành phố thường trang trí với ánh sáng để ăn mừng Giáng sinh. Có lẽ ánh đèn Giáng sinh nổi tiếng nhất tại Mỹ là tại Trung tâm Rockerfeller tại New York, nơi có một cây thông Giáng sinh khổng lồ với một sân trượt băng ở phía trước của nó trong dịp Giáng sinh và Năm mới. Đây cũng là dịp mà nhiều du khách mua vé máy bay đi Mỹ để đến chiêm ngưỡng khung cảnh Giáng sinh tuyệt đẹp này. Người Mỹ ăn mừng ngày Giáng Sinh bằng nhiều cách. Trong những ngày lễ chính hoặc thậm chí cả tuần trước ngày Giáng sinh, nhiều người trang trí nhà cửa và các khu vườn của họ với đèn chiếu sáng, cây thông Giáng sinh và nhiều hơn nữa. Các gia đình Mỹ thường tổ chức một bữa ăn đặc biệt bao gồm gà tây và rất nhiều loại thực phẩm lễ hội khác, họ cũng chuẩn bị sẵn những món quà để trao tặng nhau trong dịp Giáng sinh. Trẻ em thường nhận được rất nhiều quà từ cha mẹ và những người thân khác. Điều này đã dẫn đến ngày Giáng sinh ngày càng được thương mại hóa, với rất nhiều gia đình chi tiêu một phần lớn thu nhập của họ cho những món quà và thực phẩm.
Các trường học, nhà thờ và cộng đồng tổ chức các sự kiện đặc biệt có thể bao gồm trang trí các khu phố hay một trung tâm mua sắm, trang trí một cây thông Giáng sinh và kế hoạch cho một buổi hòa nhạc. Rất nhiều vở kịch và những bài hát Giáng sinh được trình diễn. Một số nhóm chuẩn bị các bữa ăn, chỗ ở, dự án từ thiện cho những người vô gia cư hay những người nghèo. Văn phòng chính phủ, các tổ chức, doanh nghiệp và trường học đóng cửa, hầu như không có ngoại lệ. Nhiều người thăm người thân hoặc bạn bè và đi công tác xa. Điều này có thể gây ra tắc nghẽn trên đường cao tốc và tại các sân bay. Hệ thống giao thông công cộng không hoạt động theo lịch trình thường xuyên của họ. Nhìn chung, đời sống công cộng đóng cửa hoàn toàn. Có rất nhiều biểu tượng đại diện cho Giáng sinh. Chúng bao gồm các con Chúa Giêsu, Chúa giáng sinh và Three Kings, nhưng ngày nay biểu tượng của Giáng sinh còn là Ông già Noel, tuần lộc và yêu tinh. Biểu tượng Giáng sinh phổ biến ở Mỹ là cây thông, đồ trang trí, đèn cổ tích, nến và quà. Ngày Giáng sinh tại Mỹ thực sự là một sự pha trộn của lễ kỷ niệm tôn giáo và lợi ích thương mại.
Đã cùng đi một vòng thế giới để chiêm ngưỡng vẻ đẹp vào ngày Giáng sinh của họ, bạn cảm thấy thế nào? Đã lựa chọn cho mình một nơi du lịch lý tưởng cho mùa Giáng sinh này để đổi gió hay chưa?