Trên đường đi du lịch, đặc biệt với ai mê phượt một mình thì vẻ đẹp sặc sỡ và quyến rũ của những loài cây thực sự hấp dẫn và khó lòng cưỡng lại được. Bên cạnh … xem thêm…loài cây vô hại thì cũng có không ít những loài cây có chứa chất hóa học, gây tổn thương nặng nề, thậm chí gây chết người khi chúng ta vô tình chạm vào nó. Sau đây, Toplist sẽ điểm danh những loài cây độc cần tránh trên đường đi du lịch để giúp bạn có một chuyến đi an toàn.
Cây lá Ngón
Đứng đầu bảng trong các loài cây độc và có rất nhiều ở vùng rừng núi phía Bắc là cây lá Ngón, loài cây này có hoa rất đẹp, nở màu vàng cam rực rỡ nên người nếu không biết sẽ thích thú ngắt hoa chụp ảnh. Tuy nhiên, chỉ cần ngắt lá, bẻ cành, để chất nhựa độc dính vào tay rồi vô tình tiếp xúc với đồ ăn, vết thương hở lập tức các độc tính sẽ gây ra triệu chứng khát nước, đau họng, chóng mặt, hoa mắt, buồn nôn dẫn đến chết người rất nhanh do ngừng hô hấp. Nước của rau má tươi nguyên cây rửa sạch và giã nát có thể giải độc lá ngón, hoặc có thể giã nhỏ cây rau muống lấy nước uống.
Cây lá Ngón còn có những tên gọi khác là câu vẫn, hoàng đằng, đoạn trường thảo, co ngón, hồ mạn trường, thuốc rút ruột… Đoạn trường thảo thuộc họ mã tiền có tên khoa học là Gelesemiun elegans Benth. Đây là loại cây thân bụi leo, có nhiều cành, thường sống leo dựa vào cây khác. Thân cây lá ngón hơi có khía dọc. Loài cây này có lá màu xanh, mặt lá nhẵn bóng, hình trứng thuôn dài. Đầu lá nhọn, mọc đối, chiều rộng khoảng từ 2 – 5cm, chiều dài khoảng từ 6 – 12cm. Cuống lá hơi tù hoặc nhọn, hoa có màu vàng tươi, xòe ra 5 cánh, hình ống nhỏ. Hoa thường nở từ tháng 6 đến tháng 10, mọc thành chùm ở kẽ lá hoặc đầu cành. Quả hình thon, chứa nhiều hạt.
Cây Sơn
Cây Sơn là một cây công nghiệp vì cho chất sơn. Người ta dùng dao con khía vào một nửa thân theo hình chữ V, khía từ phía dưới gốc lên. Cứ khía một phía cây cho tới 2,5m sẽ bắt đầu khía sang phía bên kia. Khía xong cắm ở góc nhọn chữ V một mảnh vỏ con trai (hến) để hứng nhựa. Ra ngoài trời, sơn sẽ sẫm màu và có một màng màu đen sẫm, không tan trong các dung môi thông thường, chịu tác dụng của axit và kềm do đó sơn là một chất rất quý có thể dùng trong nhiều công việc.
Tục ngữ có câu “Sơn ăn tùy mặt” để chỉ về cây Sơn, một loài cây được trồng rất phổ biến ở nước ta (nhất là vùng Phú Thọ), có nhựa được dùng để chế biến sơn ta. Chất Laccol trong sơn ta gây dị ứng mạnh đối với da. Những người có cơ địa dị ứng chỉ đi ngang qua hay ngửi thấy đã bị lở sơn và lở nặng, bỏng rát khó chịu. Có thể dùng lá khế tươi giã nát đắp lên, chấm nước chè tươi, nước lá bàng hoặc nước muối sinh lý (0,9%) vào vết thương. Dùng lá sen khô, sắc lấy nước đặc rửa chỗ lở sơn mỗi ngày 2 – 3 lần. Chữa lở sơn cần tránh rửa nước lã, tránh gãi hoặc chà xát lên chỗ da bị tổn thương.
Cây lá Han
Rừng Tây Bắc là một môi trường động thực vật rất phong phú. Bên cạnh những loại dược liệu quý, trên rừng ta vẫn thường vô tình bắt gặp những loài cây được mệnh danh là “cơn ác mộng của rừng Tây Bắc”. Một trong những loài cây ấy đó chính là cây lá han (loài cây gây ngứa, rát đến tận xương tủy). Cây lá Han, với những chiếc lá xanh mướt, bề ngoài có vẻ không hề nguy hiểm, nhưng thực chất lại ẩn chứa những tác động độc hại. Chỉ cần một sự tiếp xúc nhẹ nhàng cũng đủ khiến da thịt bị kích ứng, ngứa ngáy không yên. iều này không chỉ gây ra những trận đau đớn tức thì, mà còn có thể để lại những hậu quả lâu dài, ảnh hưởng đến sức khỏe và trải nghiệm của người lữ hành.
Cây lá han là một loài cây gây ngứa cực mạnh, mọc hoang trong rừng. Một trong những cây mà người đi rừng, dân phượt thủ luôn phải tránh xa mỗi khi giáp mặt trên rừng già Tây Bắc bởi nếu lỡ vô tình chạm vào nó bạn sẽ phải bỏ lỡ chuyến đi rừng ngay lập tức bởi một cảm giác đau rát kinh hoàng lan tràn khắp cơ thể. Nguy hiểm hơn là vết ngứa rát sẽ lan rộng và kéo dài dai dẳng đến nhiều tháng sau.
Cây Trúc Đào
Cây Trúc Đào có tên khoa học là Nerium Oleander, họ Apocynaceae, có trên 400 loài xuất hiện trên khắp thế giới. Trúc đào phát triển tốt trong các khu vực cận nhiệt đới ấm áp, tại đây nó được sử dụng rộng rãi như là một loại cây cảnh trong các cảnh quan như công viên và dọc theo ven đường. Nó chịu khô hạn khá tốt và chịu được các trận sương giá không thường xuyên tới -10 °C.
Cây Trúc Đào độc đến mức chỉ cần uống nước của loài hoa này rụng xuống cũng gây vấn đề về sức khỏe. Hoa Trúc Đào cực độc có thể gây tử vong nếu không xử lý kịp thời. Nếu nuốt phải cánh hoa, ngộ độc nhẹ bạn sẽ có cảm giác buồn nôn, ói mửa, tiêu chảy. Trường hợp nặng có thể loạn nhịp tim, mất kiểm soát cơ thể, hôn mê dẫn tới tử vong nếu không xử trí kịp thời. Tuy nhiên, đa số chúng ta không biết về độc tính của loài cây này. Khi có triệu chứng nhiễm độc trúc đào, cần lập tức tìm đến cơ sở y tế gần nhất để được rửa ruột.
Hoa Thiên Điểu
Thiên Điểu hay hoa Chim Thiên Đường là loại cây cảnh được nhiều khu du lịch và gia đình trồng. Hoa thiên điểu rất đẹp với sắc cam ánh tím, tựa đầu chú chim thiên đường kiêu hãnh ngẩng cao đầu. Thiên Điểu là một loại cây thân thảo sống nhiều năm, thuộc chi thiên điểu họ chuối rẻ quạt. Cây này có nguồn gốc từ các nước miền Nam châu Phi và châu Mỹ nhiệt đới. Tên khoa học của nó là để tưởng nhớ tới Charlotte của Mecklenburg-Strelitz, hoàng hậu của vua George III của Anh.
Thiên Điểu tựa đầu chú chim Thiên Đường kiêu hãnh ngẩng cao đầu. Màu sắc của hoa với sắc cam pha lẫn tím tạo nên một hình ảnh ấn tượng, nhưng không phải ai cũng biết rằng đằng sau vẻ đẹp ấy là những nguy hiểm tiềm ẩn. Loài hoa này sẽ khiến bạn buồn nôn, tiêu chảy khi tiếp xúc qua đường miệng và nếu đứng lâu ngửi hoa sẽ gây cảm giác khó chịu. Vì vậy, không nên đứng lâu cạnh loài hoa xinh đẹp này.
Cần phải cảnh giác với loài cây này khi đi du lịch hoặc khi trồng trong nhà. Các bộ phận của cây, đặc biệt là hạt, chứa các chất độc có thể gây ra các triệu chứng như buồn nôn và tiêu chảy nếu được tiêu thụ. Hơn nữa, mùi hương của hoa, mặc dù quyến rũ, có thể gây ra cảm giác khó chịu nếu hít phải trong thời gian dài. Điều này đặc biệt quan trọng đối với những người có hệ hô hấp nhạy cảm hoặc những người mắc các bệnh liên quan đến hô hấp.
Cây Bồng Bồng
Cây bồng bồng dạng thảo sống dai, cao 1 – 3m, mang lá ở ngọn, trên thân thường có vết sẹo của những lá đã rụng. Lá hẹp, ôm thân, không cuống, dài 20 – 35 cm, rộng 1,2 – 4 cm, thon lại thành mũi ở đầu, có rạch theo các gân. Hoa hình ống, dài 20 – 25 cm, màu lam ở ngoài, trắng ở trong xếp nhóm 1 – 3 cái, thành chuỳ ở ngọn dài 40 cm hay hơn, có nhánh trải ra, dài 10 – 20 cm. Quả dạng quả mọng, hình cầu, đường kính 10 – 15 cm, tuỳ theo quả có 1 hay 2 hạt. Ra hoa tháng 2 – 4.
Bồng bồng có hoa to, đẹp và mọc rất nhiều ven đường các tỉnh miền Trung. Nhựa của cây Bồng Bồng chứa các hợp chất độc hại có thể gây kích ứng nghiêm trọng khi tiếp xúc với da hoặc niêm mạc. Nếu nhựa cây tiếp xúc với mắt, có thể gây đau rát và thậm chí là mù lòa tạm thời. Khi nuốt phải, nó có thể gây sưng và bỏng rát trong miệng và cổ họng, dẫn đến khó khăn trong việc nuốt và thậm chí là nghẹt thở. Yếu sức sẽ bị ép tim, ngủ lịm, khó thở. Cách tốt nhất là chúng ta không nên bẻ, ngắt cây này để tránh tiếp xúc với chất nhựa có trong cây.
Cây Sừng Trâu
Cây Sừng Trâu có tên khoa học là Strophanthus Caudatus. Đây là loài có hoa rất đẹp, quả có hình như những chiếc sừng trâu và độc tính mạnh. Cây đứng hay dây leo có mủ trong, thân tròn có nhiều lỗ bì, lá to, thuôn ngọn giáo hay thuôn bầu dục, có mũi hay gần nhọn ở đỉnh, thành góc ở gốc, hơi dai, dài 12 – 32 cm, rộng 4 – 7 cm. Hoa đỏ, thành xim ở ngọn, dài 4 – 5 cm. Lá đài nhọn, cánh hoa dài. Quả đại 2, rất to dài 18 – 22 cm, rộng 2,5 cm ở gốc. Hạt nhiều, dài 1,75 cm, rộng 6 mm, có lông mào dài 3,5 cm màu trắng.
Đây là một loại cây thuộc họ trúc đào Apocynaceae, hoa rất đẹp, quả ngộ nghĩnh như chiếc sừng trâu nhưng độc tính thuộc loại mạnh cả lá, rễ, hạt và nhựa đều độc. Nhựa cây Sừng Trâu thường được trộn với nhựa cây thuốc bắn để tẩm vào mũi tên săn thú. Khi ngộ độc, người bồn chồn vật vã, nôn kéo dài gây hội chứng mất nước và rối loạn điện giải, hoa mắt, chóng mặt, nhức đầu ù tai, thở khó, mắt mờ dần và nhịp tim rối loạn, lúc nhanh lúc chậm, triệu chứng rầm rộ. Nếu không cấp cứu kịp thời có thể tử vong trong 48 giờ. Bị ngộ độc cần khẩn trương gây nôn, rửa dạ dày, cho uống thuốc tẩy, nằm nơi thoáng yên tĩnh và truyền dịch, tiêm thuốc trợ tim.
Cây Ngót Nghẻo
Ngót Nghẻo có tên khoa học là Gloriosa Superba thuộc họ hoa Bả chó (Colchicaceae) có nhiều tên gọi khác nhau như hoa Loa kèn lửa (flame lily), hoa Móng hổ (tiger claw). Ở Việt Nam, ngoài tên gọi Ngót nghẻo loài hoa này còn được biết đến với các tên như Ngoắt nghẻo, Ngọt nghẹo, Huệ lồng đèn… Cây phân bố rộng ở các vùng nhiệt đới và miền nam châu Phi, các vùng nhiệt đới châu Á.
Tại Việt Nam, Ngót Nghẻo sống nhiều ở miền Trung, Tây Nguyên, thường mọc hoang dã ở rừng ngập mặn ven biển và các bìa rừng núi cao. Loài hoa này có thể sống được cả những nơi đất nghèo dinh dưỡng nhất chẳng hạn như các cồn cát. Ngót nghẻo có thân cây cao tới 4m, hoa to sặc sỡ với 6 cánh đỏ tươi hoặc đôi khi cũng có màu cam, vàng nhạt, dài nhọn như móng hổ. Quả cây có thể dài tới 12cm chứa các hạt màu đỏ.
Tất cả các thành phần của cây Ngót Nghẻo đều chứa chất độc có thể giết chết người và động vật lớn. Đặc biệt phần rễ củ của cây giống với các thành viên khác trong họ bả chó chứa rất nhiều chất độc colchicine, alkaloid gloriocine. Chỉ sau 2 giờ trúng độc, nạn nhân có biểu hiện buồn nôn, nôn mửa, tê bì và ngứa ran xung quanh miệng, rát cổ họng, đau bụng, tiêu chảy ra máu, dẫn đến tình trạng mất nước. Khi chất độc tiến triển trong cơ thể sẽ khiến tiêu cơ vân, tắc ruột, suy hô hấp, hạ huyết áp, rối loạn đông máu, đái ra máu, co giật, hôn mê và tổn thương đa thần kinh. Với nạn nhân là phụ nữ, chất độc của Ngót Nghẻo còn gây lột da và chảy máu âm đạo.
Hoa Cẩm Tú Cầu
Hoa Cẩm Tú Cầu, hay còn gọi là Hydrangea, là một loài hoa đẹp mắt với nhiều màu sắc rực rỡ như hồng, trắng, và tím, thường được trồng làm cảnh trong các khu vườn và công viên. Đặc biệt phổ biến ở Đà Lạt, nơi được mệnh danh là “thành phố của các loài hoa,” Cẩm Tú Cầu thu hút du khách bởi vẻ đẹp lộng lẫy và quyến rũ của mình.
Tuy nhiên, ít ai biết rằng, đằng sau vẻ đẹp kiêu sa ấy là một nguy cơ tiềm ẩn. Cẩm Tú Cầu chứa cyanogenic glycoside – một loại độc tố có thể gây nguy hiểm nếu được tiêu thụ. Cây có thân thảo bụi, sống lâu năm, với lá mọc đối và hoa mọc thành chùm ở đầu cành. Mùa hè, khi hoa nở rộ, chúng trở thành điểm nhấn tuyệt vời cho bất kỳ không gian xanh nào.
Trong lịch sử, hoa Cẩm Tú Cầu còn được biết đến với câu chuyện bi thảm của nữ hoàng Cleopatra, người đã sử dụng chúng như một phương tiện để ép người hầu tự tử. Ngày nay, chúng ta biết rằng nếu không may ăn phải phần nào của cây, từ lá đến hoa, người đó có thể trải qua các triệu chứng nghiêm trọng như đau bụng, tiêu chảy, ói mửa, và thậm chí hôn mê. Do đó, khi thưởng ngoạn vẻ đẹp của hoa Cẩm Tú Cầu, hãy nhớ rằng đây là một loài hoa cần được cảnh giác và tránh xa, đặc biệt là với trẻ em và thú cưng, những người có thể không nhận thức được mối nguy hiểm này.
Cây Sui
Cây Sui thường mọc hoang, nhất là ở vùng núi phía Bắc như Hà Giang, Lạng Sơn, Thái Nguyên và một số tỉnh như Quảng Trị, Đồng Nai, Bà Rịa – Vũng Tàu… Đây là loại cây thân gỗ, phát triển nhanh và đạt kích thước trưởng thành trong vòng 20 năm. Toàn thân cây Sui có nhiều nhựa màu trắng rất độc chứa các glucosid, antiarin, antioresin, toxicarin và chất béo. Nếu nhựa của cây Sui ngấm vào cơ thể người và động vật máu nóng thì cái chết đến rất nhanh.
Nếu bị nhựa Sui bắn vào mắt gây viêm sưng, có thể gây mù lòa. Nếu bị nhựa Sui dính vào vết thương hay trên vùng da bị trầy xước thì nạn nhân lập tức bị ngộc độc với các triệu chứng như các cơ giãn ra, cơ tim, nhịp tim chậm dần và ngừng tim, người nhão, mềm, mắt nhắm nghiền và mặt xanh tái. Khi bị nhựa cây Sui bắn vào mắt hay bị dính nhựa vào vết thương, cần nhanh chóng rửa sạch mủ và khẩn trương đưa nạn nhân đi cấp cứu càng sớm càng tốt.
Mặc dù có độc tố khủng khiếp nhưng hiện nay cây Sui đang được Y học ứng dụng vào bào chế một số loại thuốc trị sốt, trợ tim, huyết áp cao… Hạt của cây Sui có vị đắng và có tác dụng hạ sốt rất tốt. Ở một số dân tộc ít người của nước ta, bà con còn dùng chăn Sui để đắp trong mùa đông giá lạnh.
Trên đây là một số loài cây và hoa có độc cần nhận biết khi đi du lịch cũng như một số phương pháp sơ cứu khi chẳng may đụng hay ăn phải. Nhận biết được chúng sẽ giúp bạn tránh được để có được những chuyến đi vui vẻ và an toàn hơn.
