Kháng sinh là sản phẩm có khả năng tiêu diệt hoặc ức chế sự phát triển các loại vi khuẩn hay vi nấm gây bệnh. Tuy nhiên việc sử dụng kháng sinh bừa bãi lại gây … xem thêm…hệ lụy không hề nhỏ cho con người. Hiện nay tình trạng mẹ cho con sử dụng kháng sinh bừa bãi diễn ra khá phổ biến. Theo thống kê cho thấy hiện nay có đến 70% trẻ em được cho uống kháng sinh không đúng cách. Như uống kháng sinh không đúng bệnh, không đúng thời gian quy định, uống sai thời điểm… tác hại của nó như thế nào đối với trẻ nhỏ, mời các bạn cùng tìm hiểu qua bài viết sau.
Dẫn đến tình trạng kháng thuốc
Kháng kháng sinh là vi khuẩn hoặc các tác nhân gây bệnh dạng vi khuẩn khác kháng lại hiệu quả của kháng sinh. Một khi kháng kháng sinh, virút, vi khuẩn không chết mà vẫn tồn tại và tiếp tục nhân lên gây ra nhiều tác hại khác. Kháng kháng sinh là một vấn đề nan giải, hiện đang là mối quan tâm của cộng đồng bởi nó gây ra những dòng khuẩn khỏe hơn, nguy hiểm hơn làm cho dịch bệnh lây lan nhanh hơn, khó chữa trị hơn và gây tốn kém, đặc biệt là cho người già, trẻ em và những người có sức khỏe, hệ miễn dịch yếu làm tăng rủi ro khuyết tật, tử vong. Để tránh tình trạng kháng kháng sinh với bé khi sử dụng mẹ cần lưu ý những điều sau: Sử dụng kháng sinh khi thực sự cần thiết và theo đúng chỉ dẫn của bác sĩ, không tự ý mua kháng sinh, bắt trước đơn thuốc… Dùng kháng sinh cho các loại bệnh nhiễm trùng do vi khuẩn, những bệnh do nhiễm virút như ho, cảm lạnh hoặc cúm không nhất thiết phải dùng kháng sinh. Nên bỏ kháng sinh khi uống thừa, không nên tiết kiệm để dùng cho lần sau. Và một đặc điểm nữa các mẹ thường mắc phải đó là, cho con uống thấy con đỡ bệnh hay hết bệnh là mẹ dừng không cho uống nữa mặc dù chưa hết liều đây là điều rất nguy hại dẫn đến tình trạng kháng kháng sinh.
Vi khuẩn kháng kháng sinh gây gánh nặng y tế. Việc điều trị sẽ trở nên khó khăn hơn, các kháng sinh rẻ tiền thường dùng không còn có tác dụng do vi khuẩn đã kháng kháng sinh ngay cả khi sử dụng kháng sinh với liều cao, kéo dài. Do đó phải kết hợp nhiều loại kháng sinh để có tác dụng trên vi khuẩn gây tốn kém, lãng phí mà còn tăng tác dụng không mong muốn trên gan, thận cho bệnh nhân. Chưa kể việc kết hợp kháng sinh không có hiệu quả đối với các loại “siêu vi khuẩn” có thể gây tử vong cho bệnh nhân. Sự kháng kháng sinh, xét về bản chất là do việc sử dụng kháng sinh không đúng gây ra. Theo những quan điểm tiến hoá thì sự kháng kháng sinh sẽ xảy ra dần dần vì vi khuẩn phải có thời gian để đột biến. Thời gian này có thể là 10 năm, có thể là 30 năm hoặc lâu hơn nữa. Nhưng chính sự sử dụng kháng sinh không đúng đã làm cho hiện tượng đột biến xảy ra nhanh hơn, mạnh hơn và thời gian kháng kháng sinh sẽ ngắn dần. Để phòng ngừa sự kháng kháng sinh, ngoài sự quy chuẩn của y tế, ngay bản thân những người bệnh là những người quyết định đến vận mệnh chống nhiễm trùng của mình nhất. Tránh sử dụng kháng sinh tuỳ tiện, sử dụng mà không cần thăm khám. Việc sử dụng đúng kháng sinh sẽ hạ thấp được liều điều trị, thành công hoá mục tiêu kiểm soát và sẽ hạn chế tối đa sự kháng kháng sinh.
Làm cho trẻ biếng ăn
Hệ miễn dịch của trẻ nhỏ có mối liên hệ chặt chẽ với thành ruột và hệ vi sinh có lợi tại ruột. Các rối loạn điều hòa miễn dịch có thể xảy ra khi hệ vi sinh này mất cân bằng do lạm dụng kháng sinh. Kháng sinh dùng để diệt vi khuẩn. Tuy nhiên, việc lạm dụng kháng sinh phổ rộng hoặc liều cao, dài ngày, không chỉ vi khuẩn có hại mà cả vi khuẩn có lợi cho cơ thể cũng bị tiêu diệt. Đối với trẻ em, hệ vi sinh đường ruột chưa hoàn thiện, nên dễ bị loạn khuẩn đường ruột, tiêu chảy, táo bón, buồn nôn, phát ban…. Đây là một trong những triệu chứng thường gặp khi trẻ em uống kháng sinh. Thiệt hại của các vi khuẩn có lợi khiến việc tiêu hóa thức ăn không đúng cách là lý do chính gây tiêu chảy. Bạn nên cho trẻ uống bổ sung vitamin cùng với kháng sinh để ngăn chặn điều này.
Hơn nữa, khi cho bé uống kháng sinh mọi vi khuẩn có lợi cho hệ tiêu hóa của bé sẽ bị tiêu diệt làm khả năng tiêu hóa hấp thụ thức ăn của bé kém đi dẫn đến tình trạng bé biếng ăn, biếng ăn lâu ngày sẽ dẫn đến nguy cơ còi xương, chậm lớn. Do vậy, với những trường hợp bắt buộc phải dùng thuốc kháng sinh theo chỉ định của bác sĩ mẹ nên cho bé bổ sung thêm men tiêu hóa, cốm vi sinh hoặc các thực phẩm như sữa chua giúp tăng lợi khuẩn đường ruột cho bé.
Hay ốm vặt
Ốm vặt có thể xuất phát từ lý do hệ miễn dịch của trẻ chưa được hoàn thiện. Ngoài ra, do thời tiết thường xuyên thay đổi trẻ dễ bị nhạy cảm, sức chịu đựng kém nên thường bị sốt, ho, cảm cúm. Một lý do khác được đưa ra là ho hệ vi khuẩn đường ruột của trẻ chưa hoàn thiện, các men tiêu hóa cũng là một trở ngại lớn cho hệ tiêu hóa thức ăn. Ngoài ra một số trẻ bị suy giảm hệ miễn dịch, không có khả năng chống chọi lại vi khuẩn.
Khi uống sản phẩm kháng sinh mọi vi khuẩn đều bị tiêu diệt dẫn đến bé mất hết kháng thể, nên khi tiếp xúc với một loại vi khuẩn gây hại nào bé dễ dàng bị vi khuẩn xâm nhập và gây bệnh. Việc mẹ phải làm sau mỗi đợt uống kháng sinh của bé là cho bé ăn uống đủ chất dinh dưỡng cộng với việc cho bé uống thêm các loại thuốc bổ để bé lấy lại sức khỏe và nâng cao sức đề kháng cho bé. Trẻ càng dùng kháng sinh thường xuyên, càng dễ mắc các bệnh nhiễm khuẩn đường hô hấp… Nguyên nhân là do hệ miễn dịch của trẻ vốn non yếu, lại không có cơ hội trưởng thành khi lạm dụng kháng sinh. Nếu chữa trị đúng cách, trẻ có thể vượt qua bệnh tật đồng thời tạo cơ hội cho hệ miễn dịch “tập dượt chiến đấu”, chống chọi tốt hơn để không nhiễm khuẩn lần sau.
Loạn khuẩn đường ruột dẫn đến tiêu chảy
Ở cơ thể một người khỏe mạnh, hệ vi sinh đường ruột có khoảng hơn 100.000 tỷ vi sinh vật gồm khoảng 500 loài khác nhau tồn tại bao gồm cả các lợi khuẩn (85%) và các vi khuẩn gây bệnh (15%). Thực tế, dù có sự góp mặt của các vi khuẩn có hại song cơ thể vẫn đạt được trạng thái khỏe mạnh chính là nhờ sự cân bằng giữa 2 nhóm vi khuẩn. Loạn khuẩn đường ruột là hiện tượng rối loạn vi khuẩn do mất cân bằng giữa lợi khuẩn và hại khuẩn trong đường ruột. Một trong những nguyên nhân chính gây nên hiện tượng này là do sử dụng kháng sinh, việc dùng kháng sinh có thể tiêu diệt cả vi khuẩn gây bệnh lẫn vi khuẩn có lợi, do đó phá vỡ thế cân bằng vi sinh đường ruột, tạo điều kiện cho sự phát triển của các loại vi khuẩn gây bệnh có sẵn hoặc mới xâm nhập, dẫn tới tình trạng tiêu chảy hoặc viêm ruột.
Khi bị loạn khuẩn đường ruột, triệu chứng thường gặp của người bệnh là tiêu chảy, đi ngoài phân lỏng, phân sống, đôi khi có lẫn chất nhầy hoặc ít máu, đôi khi có cảm giác trướng bụng, sốt nhẹ. Tình trạng tiêu chảy nặng hay nhẹ, ngắn ngày hay dài còn tùy thuộc vào loại kháng sinh, thời gian dùng và khả năng nhạy cảm của cơ thể với loại kháng sinh đó. Tình trạng loạn khuẩn do kháng sinh có thể gặp ở bất cứ lứa tuổi nào, trong đó trẻ em là đối tượng dễ mắc phải, đáng ngại hơn cả là nếu chứng loạn khuẩn ở trẻ không được điều trị sớm, có thể dẫn đến hiện tượng mất nước, rối loạn điện giải, suy dinh dưỡng dẫn đến suy kiệt, về lâu dài có thể ảnh hưởng đến sức khỏe. Một số trường hợp khác khi uống kháng sinh gây nóng trong có thể làm bé bị táo bón.
Bị tác dụng phụ do thuốc
Uống kháng sinh không đúng cách và kéo dài sẽ gây nên nhiều bệnh lý nguy hiểm, đó là các bệnh ở gan, thận, đường tiêu hóa…Một số loại kháng sinh khi sử dụng quá liều lượng sẽ gây nên rối loạn nội tiết tố, làm chậm kinh ở nữ giới và ảnh hưởng đến chất lượng tinh trùng ở nam giới. Sử dụng quá thường xuyên sẽ dẫn đến tình trạng kháng thuốc, thuốc không còn phát huy hiệu quả như vốn có. Một tác dụng phụ đáng sợ và nguy hiểm nhất của các loại kháng sinh là phản ứng dị ứng. Trên thực tế, dị ứng với kháng sinh là một trong những lý do phổ biến nhất khiến người bệnh phải nhập khoa cấp cứu tại bệnh viện. Các phản ứng dị ứng có thể là mẩn ngứa, nổi mề đay, sưng môi hoặc trở nên khó thở, thậm chí có thể xuất hiện phản ứng phản vệ toàn phần, trong đó cổ họng sưng lên và cần phải cấp cứu ngay lập tức. Những phản ứng này tuy không phổ biến nhưng chúng chắc chắn là thứ bạn cần chú ý nếu bạn được kê đơn một loại mới mà bạn chưa từng sử dụng trước đây.
Đã có rất nhiều trường hợp bị phản ứng không chỉ kháng sinh mà còn nhiều loại thuốc khác. Bên cạnh tác dụng chữa bệnh thuốc có thể gây ra các tác dụng phụ không mong muốn cho người dùng. Như gây ra những tai biến như dị ứng, nhẹ chỉ nổi mề đay, ban đỏ, ngứa, buồn nôn, nôn, nặng có thể gây độc cho gan, thận, sốc phản vệ có thể gây nguy hiểm cho tính mạng. Do vậy khi dùng thuốc cho con mẹ phải hết sức chú ý. Lần đầu dùng theo dõi con có bị phản ứng gì không, nếu có xảy ra các trường hợp kể trên mẹ phải dừng ngay việc dùng thuốc và thông báo với bác sĩ để có biện pháp xử lý, đồng thời xem các thành phần có trong thuốc con bị dị ứng ghi nhớ lần sau tránh những sản phẩm có thành phần đó.
Ảnh hưởng gan
Sản phẩm kháng sinh dường như đã trở thành một loại thuốc được nhiều người sử dụng khá phổ biến hiện nay. Không cần biết là đau đầu, sổ mũi hay đau viêm ở vị trí nào cũng tìm đến sản phẩm kháng sinh. Tuy nhiên, điều đáng ngại là mọi người vẫn thường sử dụng chúng trong một thời gian dài mà không hề có bất cứ chỉ định nào từ bác sĩ. Người ta vẫn thường nói “cái gì quá thì sẽ không tốt” việc sử dụng kháng sinh dài ngày trong nhiều trường hợp cũng gây nên những ảnh hưởng không tốt cho sức khỏe cho người sử dụng, mà đặc biệt là ảnh hưởng đến gan – cơ quan thực hiện nhiều chức quan trọng của cơ thể. Trong số những cơ quan bị ảnh hưởng bởi kháng sinh thì gan là cũng không ngoại lệ.
Sản phẩm kháng sinh được cho là “khắc tinh” của gan. Nhiều nghiên cứu cho thấy, kháng sinh rất hại cho mô gan, làm cho các chỉ số xét nghiệm chức năng gan như AST và ALT tăng vọt. Dùng kháng sinh là biện pháp nhanh nhất cho bé khỏi bệnh nhưng mẹ có biết đâu rằng nó đem lại những tác hại cho con yêu về lâu về dài. Gan là bộ phận vô cùng quan trọng trong cơ thể con người vì vậy mẹ đừng vô tình làm việc gì gây tổn hại cho cơ thể bé mẹ nhé. Dù là kháng sinh hay bất kỳ sản phẩm nào khi được đưa vào cơ thể cũng phải thông qua quá trình chuyển hóa tại gan. Do đó gan chính là cơ quan chịu nhiều ảnh hưởng nhất từ việc lạm dụng kháng sinh. Một số nhóm kháng sinh có tác dụng phụ không mong muốn lên gan và gây nên nhiều biểu hiện khá rõ ràng. Ví dụ như rifampicin, nếu được sử dụng với liều lượng cao trong thời gian dài thì khả năng ngộ độc gan rất dễ xảy ra, gây nên các triệu chứng như gan to, vàng da, đau tức vùng gan… bệnh nhân có thể điều chỉnh việc điều trị và chế độ dinh dưỡng, nghỉ ngơi hợp lý sẽ giúp gan sớm hoạt động bình thường trở lại.
Tăng nguy cơ ung thư
Một trong những mặt trái của việc lạm dụng kháng sinh dài kỳ là gây hại cho khuẩn có lợi. Kháng sinh phổ rộng tiêu diệt cả vi khuẩn xấu và tốt. Vì vậy nếu dùng không đúng hướng dẫn, việc lạm dụng kháng sinh sẽ tiêu diệt cả khuẩn có lợi có trong đường ruột làm cho sức đề kháng của cơ thể sẽ yếu đi. Bệnh tự miễn xảy ra khi hệ miễn dịch của cơ thể không làm đúng chức năng của mình, hệ thống miễn dịch của cơ thể nhắm nhầm mục tiêu, nói cách khác là tấn công lại chính cơ thể. Việc lạm dụng kháng sinh dài ngày có thể phá vỡ sự cân bằng miễn dịch trong cơ thể, gây ảnh hưởng đến sự miễn dịch của cơ thể, có thể dẫn đến rối loạn tự miễn, dễ làm phát sinh những bệnh mạn tính hoặc nhiễm trùng. Hơn nữa, sử dụng một số loại kháng sinh dài ngày không đúng cách có thể gây ung thư.
Theo nghiên cứu của các nhà khoa học Phần Lan, sau khi so sánh dữ liệu của người sử dụng kháng sinh dài kỳ với bệnh nhân ung thư đã phát hiện thấy nhiều điều bất ổn. Chẳng hạn, sử dụng kháng sinh trong thời gian dài làm tăng nguy cơ ung thư tuyến tiền liệt, ung thư vú, phổi, ruột kết, buồng trứng, nội tiết, da, tuyến giáp và ung thư thận cao gấp 1,5 lần so với nhóm không dùng kháng sinh, cả nam giới lẫn phụ nữ. Đó chỉ là trường hợp xảy ra với những bệnh nhân bị bệnh mãn tính phải sử dụng kháng sinh lâu dài, tuy nhiên mẹ cũng cần chú ý đến những tác hại này khi dùng kháng sinh.
Gia tăng bệnh hen suyễn
Hen suyễn là căn bệnh có thể đe dọa đến tính mạng nếu không được quản lý và điều trị kịp thời, đúng cách, nhất là khi tiếp xúc quá nhiều chất kích thích. Sử dụng kháng sinh, đặc biệt là trong giai đoạn còn trẻ dễ làm tăng nguy cơ gây bệnh hen suyễn, bệnh viêm mũi màng kết và Eczema ở trẻ em nhóm tuổi đi học. Vì lý do này, mỗi khi dùng kháng sinh, các bậc phụ huynh cần thận trọng, để không gây ảnh hưởng đến sức khỏe của con trẻ trong tương lai. Theo nghiên cứu cho thấy sử dụng kháng sinh, đặc biệt là trong giai đoạn còn trẻ dễ làm tăng nguy cơ gây bệnh hen suyễn, bệnh viêm mũi màng kết (rhinoconjunctivitis) và eczema ở trẻ em nhóm tuổi đi học. Vì lý do này, mỗi khi dùng kháng sinh, các bậc phụ huynh cần thận trọng, để không gây ảnh hưởng đến sức khỏe của con trẻ trong tương lai.
Theo tổ chức Chiến lược Xử trí và Phòng ngừa Hen phế quản toàn cầu có đưa ra lời khuyên đối với trẻ em dưới 5 tuổi là “Không nên sử dụng kháng sinh phổ rộng trong những năm đầu đời của trẻ”. Trong đó kháng sinh phổ rộng là những kháng sinh mạnh bao vây nhiều chủng vi trùng chứ không phải tất cả các loại kháng sinh. Bởi vì người ta nghiên cứu thấy mối tương tác giữa người và vi sinh vật giúp phòng ngừa hen, chẳng hạn các bé phơi nhiễm với vi khuẩn qua đường âm đạo của mẹ thì ít bị hen hơn các bé sinh bằng phương pháp mổ. Nên khi dùng kháng sinh phổ rộng sẽ tiêu diệt không những vi khuẩn bệnh mà còn tiêu diệt hệ vi khuẩn có lợi nên dễ làm tăng nguy cơ bị hen. Vì vậy khi trẻ bị bệnh các bà mẹ nên đưa bé đến bác sĩ để được cho kháng sinh đúng chỉ định, không nên tự mua thuốc tại các tiệm thuốc tây.
Gây tốn kém lãng phí
Nhiều bệnh nhiễm khuẩn do vi rút thì không cần điều trị bằng kháng sinh, nếu dùng kháng sinh không có tác dụng sẽ là gây lãng phí. Việc sử dụng kháng sinh chữa các bệnh do virút hoặc dùng kháng sinh mạnh khi chưa cần thiết… đã gây ra sự lãng phí và tốn kém vô ích vì những loại kháng sinh mạnh thường rất đắt tiền. Hơn nữa, việc tự dùng kháng sinh chữa bệnh hoặc chữa bệnh theo đơn thuốc của người khác… khiến cho bệnh không khỏi (vì thuốc điều trị không đúng bệnh) và còn dẫn đến nhiều biến chứng… khiến cho việc chữa trị bệnh sẽ kéo dài hơn, tốn kém hơn do phải dùng các sản phẩm đắt tiền hơn.
Thay vì việc phải thường xuyên mua kháng sinh cho con mẹ nên mua các sản phẩm bổ dưỡng cho con ăn, như tổ yến có rất nhiều tác dụng tốt cho sức khỏe con người đặc biệt trẻ nhỏ nó giúp tăng khả năng miễn dịch, nhiều vitamin khoáng chất cho sự phát triển của trẻ.
Ảnh hưởng đến thận, thính giác
Kháng sinh là sản phẩm được sử dụng nhiều trong điều trị các bệnh nhiễm khuẩn, đồng thời cũng là loại thuốc dễ bị lạm dụng. Khi vào cơ thể, kháng sinh được thải trừ qua thận và có thể gây hại thận ở các mức độ khác nhau. Kháng sinh gây hại cho thận ở cả mức độ trực tiếp và gián tiếp (tác hại khi kết hợp với một số thuốc khác). Kháng sinh trực tiếp gây nhiễm độc thận, nhiễm độc ống thận, do gây thương tổn trực tiếp hoặc ở màng nhân tế bào biểu mô, lưới bào tương, ty lạp thể. Trường hợp có nhu mô thận quá mẫn cảm thì việc dùng một số kháng sinh có thể gây bệnh ở ống thận – mô kẽ. Kháng sinh có thể gây suy thận cấp do giảm lưu lượng máu đến thận.
Thêm vào đó, Nghiên cứu tiến hành tại Đại học Y tế và Khoa học Oregon, Mỹ cho thấy, việc sử dụng kháng sinh aminoglycoside để điều trị nhiễm trùng do vi khuẩn sẽ khiến bệnh nhân đứng trước nguy cơ bị điếc tai. Aminoglycoside là loại kháng sinh không thể thiếu trong điều trị viêm màng não, nhiễm khuẩn máu, bệnh đường hô hấp và trẻ sinh non bị bệnh nhiễm trùng. Theo các nhà khoa học, loại kháng sinh này có thể gây suy giảm chức năng, tổn thương tế bào, đặc biệt là ốc tại và các tế bào thần kinh thính giác, dẫn tới suy giảm thính lực, điếc tai. Chúng gây nên độc hại với ốc tai tiền đình được biểu hiện như ù tai, chóng mặt, buồn nôn, nôn, mất thăng bằng, đặc biệt có thể mất khả năng nghe khó hồi phục. Do đó việc dùng thuốc theo đơn của bác sĩ, người có chuyên môn là rất cần thiết. Quan thăm khám xét biết bệnh của bé ở mức độ nào, cần dùng loại sản phẩm nào, sự dụng như thế nào để hiệu quả và an toàn cho bé.
Trẻ nhỏ sức đề kháng còn thấp việc bị bệnh là không tránh khỏi. Mẹ hãy cứ để các cho các con làm những chiến binh dũng cảm chiến đấu lại bệnh trước khi dùng đến kháng sinh mẹ nhé. Trừ khi bệnh bắt buộc phải dùng kháng sinh thì mẹ nên cho con thăm khám và sử dụng kháng sinh đúng theo chỉ dẫn của bác sỹ, nhằm đem lại hiệu quả tốt nhất khi sử dụng.
