Ẩm thực là bức tranh phản ánh thế giới văn hóa rất riêng của mỗi quốc gia. Bài viết ngày hôm nay sẽ giúp chúng ta điểm danh những món ăn tưởng chừng rất quen … xem thêm…thuộc, bổ dưỡng trong cuộc sống hàng ngày của người dân Việt Nam, nhưng có thể sẽ trở thành “ám ảnh kinh hoàng” với không ít bạn bè quốc tế.
Thắng cố
Đây là một món ăn rất đặc trưng dân tộc H’Mong, sau được nhiều dân tộc khác như Kinh, Dao, Tày yêu thích và học hỏi. Tuy nhiên, món thắng cố được những tay phượt thủ truyền tai nhau nổi danh nhất vẫn là thuộc vùng núi phía Bắc. Về cách chế biến, thắng cố có thể hiểu nôm na là toàn bộ vùng nội tạng ăn được của một số loại động vật như ngựa, trâu, bò… được xào sơ và ninh nhừ mà không có thêm các gia liệu bên ngoài.
Món ăn này nếu quen thuộc thì thật sự là một đặc sản không thể quên. Tuy nhiên, không phải ai cũng dễ dàng quen được với hình ảnh và hương vị của món ăn này. Đó cũng chính là lý do Thắng cố được xếp hạng là một trong những món ăn “nặng mùi” nhất trên bàn ẩm thực Việt. Nó sẵn sàng thách thức trải nghiệm của không chỉ những du khách nước ngoài mà còn ám ảnh không ít thực khách người Việt.
Rươi
Rươi là một trong những món đặc sản đặc biệt quý hiếm, chỉ có theo mùa và thường chỉ xuất hiện ở một vài tỉnh đồng bằng Bắc Bộ. Vào mùa, rươi được bán với giá khá đắt đỏ, tuy nhiên cũng không nhiều người có cơ hội được ăn món ăn này. Tuy là một thức ăn giàu dinh dưỡng, được chế biến thành những món ăn với hương vị không thể cưỡng lại nhưng hình dáng của những chú rươi trước khi được chế biến cũng thật sự khiến những thực khách nước ngoài phải e dè.
Chả rươi là chả làm từ thịt rươi đôi khi còn gọi là rươi đúc trứng, là một trong những món chả rán đặc biệt của người Việt khiến nhiều thực khách phải ghiền. Trong khi món ăn tương đối ít phổ biến tại một số vùng miền kể cả những nơi có rươi, nó lại khá phổ thông trong ẩm thực của người Hà Nội.
Rươi thường chỉ xuất hiện vào một số ngày trong năm khi con nước dâng cao ngập những chân ruộng khô nẻ. Ở Trà Vinh rươi còn được dùng làm nước mắm rươi có hương vị đậm đạ, thơm ngon. Rươi là món có hàm lượng đạm quá cao, có thể không thích hợp với những người vừa ốm dậy, hen suyễn, tiền sử dị ứng, bụng dạ khó tiêu, đặc biệt phụ nữ mang thai không nên ăn rươi.
Nhộng
Có lẽ đến với ẩm thực Việt không thể không nhắc đến những loài ấu trùng này. Đây có thể là một nguyên liệu xa lạ với bạn bè quốc tế song với người dân Việt Nam, hầu hết những món ăn làm từ loài ấu trùng này như nhộng tằm, nhộng ong… đều đã và đang là đặc sản nổi tiếng ngon và bổ.
Món nhộng không chỉ là món ăn phổ biến của người Việt mà còn là món nhậu, món đặc sản tại các nhà hàng cao cấp. Du khách nước ngoài, chỉ cần can đảm một lần thử món nhộng rang lá chanh, chắc chắn đều sẽ bị món ăn này hớp hồn mà bỏ quên vẻ ngoài hơi đáng sợ của nó.
Đuông dừa
Chỉ mới rộ lên trong khoảng vài năm trở lại đây nhưng đuông dừa đã trở thành món ăn quen thuộc với giới sành ăn từ lâu, sau khi chế biến một đĩa đuông dừa có khi lên đến giá hàng triệu. Tuy đắt là vậy, nhưng điều khiến đuông dừa là một món ăn khiến người nước ngoài “lắc đầu ngao ngán” nằm ở chính cách ăn đặc biệt của nó.
Cùng thuộc loại ấu trùng, nhưng không giống rươi, hay nhộng, đuông dừa ngon nhất là khi được thả vào trong bát nước chấm đặc biệt, vẫn còn sống ngoe nguẩy. Chỉ khi ăn như vậy người ăn mới cảm nhận được hết cái vị giòn, ngọt mà bùi của dừa đem lại. Tuy vậy, cái cảm giác đưa con đuông dừa vẫn còn sống vào miệng thật sự cần sự dũng cảm rất lớn, đặc biệt với du khách nước ngoài lần đầu thưởng thức món này.
Thịt chuột
Chuột đối với nhiều người Việt Nam lẫn nước ngoài có lẽ là con vật gớm ghiếc và đáng sợ nhất, không dám nghĩ đến việc ăn thịt chuột, thế nhưng thịt chuột đặc biệt là chuột đồng được chế biến thành nhiều món ăn đặc sản đắt tiền danh giá trong thực đơn các nhà hàng. Thịt chuột ngon nhất là ở các vùng quê vào mùa gặt, chuột ở đồng chỉ ăn lúa thóc chín nên rất ú và sạch sẽ, thường khi đốt đồng người dân hay đi bẫy chuột để bắt những con chuột cống nhum hoặc chuột cơm to béo về làm thịt.
Trong bộ phim “Chú chuột đầu bếp”, dù chú chuột có thông minh, giỏi giang cỡ nào thì nó cũng bị coi như một tội đồ, một loài vật không bao giờ được phép đặt chân vào bếp. Ấy vậy mà ở Việt Nam, chuột không chỉ nghiễm nhiên được đem vào bếp, mà nó còn được biến tấu để trở thành món đặc sản nổi tiếng khắp vùng. Nói vậy để thấy rằng người nước ngoài hẳn sẽ bất ngờ đến nhường nào khi nhìn chú chuột họ vẫn kinh sợ và thù ghét trên bàn tiệc. Và chắc chắn sẽ có không ít người “lè lưỡi lắc đầu” trước món ăn độc đáo này.
Thịt chó
Đối với người nước ngoài, chó không chỉ là vật nuôi, chúng là người bạn tâm giao thân thiết. Vậy nên việc ăn thịt “người bạn” của mình quả là điều…không tưởng. Không khó để nhận thấy biểu hiện sửng sốt của bạn bè nước ngoài khi nhắc tới món thịt chó của người Việt.
Ngày nay, mặc dù tình yêu thương dành cho loài chó của người Việt đã tăng lên rất nhiều, nhưng không có nghĩa là những người nuôi chó từ bỏ món ăn này. Họ vẫn ăn, miễn là món ăn được chế biến từ chó “của người khác” chứ không phải chú chó cưng của mình. Và điều này là nỗi e dè lớn nhất đối với người ngoại quốc khi tới Việt Nam “Chúng tôi có thể yêu đất nước này, nhưng chúng tôi không thể chấp nhận món ăn này’”. Đó là cảm nhận của hầu hết du khách quốc tế trước thói quen ăn uống kì lạ này của người Việt Nam. Cùng với thịt chó, mùi vị mắm tôm cũng gây ám ảnh cho không ít du khách. Và thật kì lạ, người Việt lại rất ưa chuộng thịt chó chấm mắm tôm.
Tiết canh
Một trong những món có lẽ khiến người nước ngoài rùng mình nhất khi nói về ẩm thực Viêt Nam, có lẽ là những món tiết canh. Tiết canh – trong con mắt người Việt, nó là một món ăn thơm, mát, bổ, nhưng trong con mắt người ngoại quốc, nó không khác gì một hình thức “uống máu động vật sống”.
Bởi vậy, sẽ không có gì ngạc nhiên khi trong những quán tiết canh, mặc dù rất đông nhưng ta sẽ cực kỳ, cực kỳ khó để tìm ra có người ngoại quốc nào ở đó. Tiết canh ở Việt Nam rất đa dạng từ tiết canh lợn, tiết canh vịt, tiết canh dê, thậm chí cả tiết canh rắn…
Trứng lộn
Có lẽ nhiều người sẽ bất ngờ khi món ăn quen thuộc và bổ dưỡng này lại nằm trong danh sách món ăn khiến người nước ngoài e sợ khi nhắc đến ẩm thực Việt. Trứng lộn là món ăn được chế biến từ quả trứng có phôi đã phát triển thành hình. Cách ăn trứng lộn phổ biến là luộc chín và ăn nóng kèm một số loại rau và gia vị sẽ cho ra vị rất bùi, thơm và vừa miệng.
Tuy nhiên, hình ảnh quả trứng khi đập ra có nguyên hình con vịt non nằm trong phôi vàng khiến du khách nước ngoài thật sự nể phục hơn nữa những ẩm thực gia người Việt. Là một món ăn phổ biến, thực khách có thể dễ dàng thưởng thức một bát trứng lộn nóng hổi ăn kèm rau dăm và gừng tươi tại bất cứ quán ăn vỉa hè nào, đặc biệt là trong tiết trời thu như bây giờ.
Nội tạng động vật
Trong một chương trình thực tế nói đến sự ghé thăm của đầu bếp tài ba Gordon Ramsay tại Việt Nam, ông đã nói một câu mà giờ vẫn cho là đúng “Cái tài của người Việt là không bỏ sót bất cứ phần nào của nguyên liệu”. Câu nói ấy có lẽ càng đúng hơn khi Ramsay hay bất cứ người nước ngoài nào có cơ hội được nhìn thấy những món ăn độc đáo được chế biến từ nội tạng như lòng, dạ dày, gan, cật… đều rất phổ biến và được ưa chuộng ở Việt Nam.
Lý do những món này cũng sẽ nằm trong “Black list” của không ít du khách nước ngoài khi đến đây là ở những nước phương Tây, họ sẽ chỉ ăn thịt và da động vật, phần nội tạng họ mặc định không thể ăn và thường bỏ đi. Những món nội tạng thường được những bà nội trợ mua về chế biến khéo léo cho gia đình.
Rượu ngâm
Đây cũng là một trong số những khác biệt thú vị trong quan niệm ẩm thực giữa Việt Nam và các nước phương Tây. Ở nước ngoài, không ít lần ta gặp trong phim ảnh, rượu ngon với họ là những chai rượu được làm từ những hoa quả (trái nho…) đảm bảo, được ủ trong nhiều năm trời.
Tuy nhiên, ở Việt Nam, một người sành rượu, một tay chơi sẽ thể hiện bản lĩnh của họ bằng những chai rượu được ngâm động vật nguyên con. Ta dễ dàng có thể liệt kê được đó có thể là con hổ mang chúa, là cặp rắn cạp nong – cạp nia, là đôi con cá ngựa, là bọ cạp… càng những con vật mang độc tính cao, theo quan niệm, ngâm sẽ càng được rượu độc và bổ. Đó là lý do người nước ngoài thường rất bất ngờ với những hũ rượu ngâm của người Việt. Bất ngờ và chắc chắn có phần hoảng sợ!
Sẽ không có một con số cụ thể nào để định giá đươc loại ẩm thực đặc biệt này của người Việt. Giá trị của nó phụ thuộc vào loại rượu, vào loài động vật được ngâm cùng và thời gian ngâm.
Mắm tôm
Mắm tôm, là loại mắm được làm chủ yếu từ tôm và muối ăn, qua quá trình lên men tạo mùi vị và màu sắc đặc trưng. Mắm tôm thường ăn kèm với bún đậu hoặc thịt cầy, với nhiều người mùi hương của mắm tôm thật sự là một nỗi ám ảnh không hề nhẹ.
Mắm tôm thường có 3 dạng là mắm đặc, sệt và lỏng. Ba dạng này chỉ khác nhau ở tỉ lệ muối và quá trình phơi nắng. Mắm tôm có mặt trong nhiều món ăn dân dã miền quê, nhất là những món miền Bắc như cà pháo dầm mắm tôm, nộm rau muống và trong tín ngưỡng của người Việt Nam mắm tôm là thức ăn có tác dụng xua đuổi tà ma có thể do mùi của nó khiến ma quỷ cũng phải khiếp đảm không dám lại gần
Sá sùng
Sá sùng là một loài hải sản quý hiếm có thân mềm chỉ sống ở những bãi cát ven biển nơi thủy triều lên, xuống tạo ra những doi cát có hình dạng trông dễ sợ xù xì tựa như một con giun khổng lồ đầy màu sắc. Sá sùng là hải sản thường gặp ở vùng biển Vân Đồn và Móng Cái, tỉnh Quảng Ninh, ở thành phố biển Nha Trang, Côn Đảo, Bến Tre, Cà Mau… Tùy theo mỗi vùng, tên dân gian của loài động vật này mỗi khác như sá sùng, sâu đất, đồn đột, chặt khoai, giun biển, địa sâm, bi bi, con cạp đất…
Vào thời phong kiến ngư dân vùng biển thường tiến cống sá sùng cho vua quan, chỉ những gia đình giàu có mới có thể thưởng thức thịt của loài sản sản đặc biệt này. Sá sùng được chế biến thành nhiều món ăn hấp dẫn khó quên như nấu nấu canh, xào, nướng hay phơi khô. Sá sùng còn là linh hồn trong món phở truyền thống của Hà Nội 36 phố phường và Nam Định làm nước dùng thơm hơn ngọt nước hơn.
Ngoài ra, sá sùng trong Đông Y còn là một bài thuốc hữu ích cho quý ông tăng cường sinh lực “ông ăn bà khen“ bằng cách nấu với thuốc Bắc hoặc gà ác. Đây cũng là món ăn ngon của vùng biển Việt Nam khiến nhiều du khách e dè, không dám động đũa tới mặc dù ăn rất ngon. Người nước ngoài khi đến Việt Nam bên cạnh những ngạc nhiên về văn hóa đặc sắc, thiên nhiên nguyên sơ tươi đẹp mà còn sốc nặng trước những món ăn độc đáo trong ẩm thực của người Việt khiến những người can đảm nhất, dễ ăn nhất cũng phải rùng mình kinh hãi.
Côn trùng chiên
Ăn côn trùng là một nét văn hóa ẩm thực đặc trưng của các quốc gia Đông Á và các loại côn trùng được chế biến thành những món ngon hấp dẫn ở Việt Nam cũng là một trong số đó.. Do điều kiện tự nhiên và thói quen ăn uống khác biệt mà nền “ẩm thực côn trùng” của người Việt cũng có những nét độc đáo riêng với những món ăn đặc thù ở từng vùng miền và có chung một điểm là gây rùng mình khi ăn hoặc thấy.
Côn trùng được chế biến thành những món ăn mang hương vị độc đáo như dế chiên giòn, dế lăn bột chiên, dế tẩm nước mắm, bọ cạp chiên… là món ăn, món nhậu không thể thiếu ở những vùng quê miền Tây, ăn một lần bạn sẽ nhớ mãi nhưng với nhiều người cảm thấy sợ hãi và tránh không dám nhìn hoặc ăn côn trùng.
Dù có những điểm khác nhau rõ rệt, nhưng không thể phủ nhận những khác biệt ấy làm nên những nền văn hóa ẩm thực thật sự đa dạng. Và, dù có dưới con mắt của ai, người Việt Nam hay bạn bè quốc tế, có một điều chắc chắn, ẩm thực Việt là một bàn tiệc đầy đủ hương sắc mùi vị, thách thức tất cả những thực khách yêu cái đẹp và mong muốn được khám phá.